ประเทศที่ปลูกกาแฟทั่วโลก

ประเทศที่ปลูกกาแฟทั่วโลก ก็มีแนวทางปฏิบัติ และภูมิประเทศที่แตกต่างกัน รวมทั้งวิธีการแปรรูปก็มีความแตกต่างกันออกไป ปัจจัยเหล่านี้ ส่งผลต่อกลิ่น และรสชาติของกาแฟ การเรียนรู้ และรู้จักพื้นที่ปลูกกาแฟเหล่านี้ จะทำให้คุณรู้จักกาแฟ มากขึ้น อย่างแน่นอน ครั้งก่อนเราพูดถึงแหล่งปลูกกาแฟในประเทศไทย วันนี้เราจะมาพูดถึงแหล่งปลูกกาแฟทั่วโลกกัน

ประเทศเอธิโอเปีย

ประเทศเอธิโอเปีย เป็นประเทศแรก ที่เป็นจุดเริ่มต้นของการดื่มกาแฟของโลก ตามความเชื่ออย่างกว้างขาง ตามตำนานได้เล่าว่า เด็กเลี้ยงแพะชื่อ Kaldi เห็นว่า ฝูงแพะของเขานั้นดูกระปรี้กระเปร่าขึ้นหลังจากที่กินผลของพืชชนิดหนึ่งเข้าไป ภายหลังจึงได้พบว่า นั้นคือต้นกาแฟ

ในปัจจุบันนี้ กาแฟยังมีความสำคัญในวัฒนธรรมของเอธิโอเปียอย่างมาก ยังคงมีพิธีการชงกาแฟแบบเอธิโอเปียอยู่ ที่จะมีการคั่วเมล็ดกาแฟ แล้วนำมาโขลก และต้ม แล้วก็ทำการเทกาแฟจากที่สูง และดื่มกินกันในหมู่บ้าน 

บนที่ราบสูงตอนกลางแห่งหนึ่ง ของประเทศเอธิโอเปีย ที่มีชื่อว่า Sidamo ที่อยู่ในระดับความสูงที่ค่อนข้างมาก ด้วยเหตุนี้เองทำให้ต้นกาแฟอาราบิก้าสุกช้าลง และทำให้ได้มีเวลาในการพัฒนาของเมล็ดกาแฟ ทำให้มีรสชาติที่ซับซ้อนมากขึ้น

กาแฟที่ได้จาก Sidamo คือ กาแฟที่มีชื่อว่า Yirgacheffe ซึ่งปลูกในจุดที่สูงที่สุดของพื้นที่แห่งนี้ กาแฟที่ได้รสชาติจะมีรสชาติที่เข้มข้น และเรียบเนียน นอกจากนี้ยังมีกลิ่นหอมของผลเบอร์รี่และช็อกโกแลตด้วย

ประเทศเยเมน

จากประเทศแหล่งกำเนิดกาแฟ ตอนนี้จะย้อนไปสู่จักรวรรดิอันรุ่งเรืองที่มีชื่อว่า จักรวรรดิออตโตมัน ปัจจุบัน คือ ประเทศเยเมน ในช่วงศตวรรษที่ 16 การดื่มกาแฟแพร่หลายอย่างมาก เพราะ มี Suleiman the Magnificent (สุลต่านสุไลมานผู้ยิ่งใหญ่) ที่ชอบดื่มกาแฟเป็นอย่างมาก และไม่นานก็ถูกแพร่ไปยังเมืองต่าง ๆ เช่น บูดาเปสต์ และเวียนนา

จนมาถึงทุกวันนี้ กาแฟจากประเทศเยเมน ก็ยังเป็นกาแฟคุณภาพ ในใจของคนรักกาแฟหลาย ๆ คน กาแฟที่มีคุณภาพนั้น ชื่อว่า Yemeni Udaini ที่มีความโดดเด่น เรื่องกลิ่นของเครื่องเทศ ดอกไม้ และช็อกโกแลต

ประเทศเคนยา

ที่ประเทศเคนยานั้น เต็มไปด้วยพื้นที่ปลูกกาแฟชั้นยอด ซึ่งส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ที่ราบสูงระหว่างภูเขาไนโรบี และเคนยา และนอกจากนี้ยังมีเขตต่าง ๆ ในประเทศเคนยา เช่น Nyeri, Thika, and Murang’a ซึ่งเป็นพื้นที่บริเวณเชิงเขา Aberdare ซึ่งขึ้นชื่อในเรื่องการผลิตเมล็ดกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้า ที่มีรสชาติที่ซับซ้อนเป็นอย่างมาก กาแฟที่โด่งดังของประเทศเคนยา ก็คือ SL 28 และ African K7 ซึ่งเป็นกาแฟสายพันธุ์ French Mission Bourbon และมีเมล็ดกาแฟอีกชนิดหนึ่ง คือ กาแฟ Kenya Twiga AA จาก Nyeri กาแฟนี้มีกลิ่นหอม และมีความหวานฉ่ำของผลไม้ตระกูลซิตรัส อย่างส้ม และมีกลิ่นของช็อกโกแลต ซึ่งเข้ากันอย่างลงตัว นับว่าเป็นกาแฟอีกชนิดหนึ่งที่มีคุณภาพเยี่ยม

ที่ประเทศเคนยานั้น จะมีการคัดเลือกเกรดกาแฟตามขนาดของเมล็ดกาแฟ ซึ่งกาแฟ Kenya AA จะเป็นการคัดเมล็ดกาแฟที่เป็นเกรด Peaberry ด้วย ว่ากันว่า นั่นคือ กาแฟที่ดีที่สุดของแอฟริกา กาแฟ Kenya AA นั้นปลูกที่พื้นที่ระดับความสูง 1700-1900 เมตรเหนือระดับน้ำทะเลเลยทีเดียว

ในอดีตนั้น อุตสาหกรรมกาแฟของประเทศเคนยาไม่ได้ดีนัก จนหลังจากประเทศเคนยาหลุดจากการเป็นอาณานิคมของประเทศอังกฤษ ก็เริ่มดีขึ้นเรื่อย ๆ เกษตรกรที่ปลูกกาแฟ เริ่มมีรายได้ที่ดีขึ้น และในไนโรบี เริ่มมีการใช้ระบบประมูลเกิดขึ้น ในกระบวนการ การผลิตกาแฟ เพื่อคิดราคากาแฟตามคุณภาพจริง และสร้างราคาที่เป็นธรรม

ประเทศอินโดนีเซีย

เป็นประเทศที่ถือว่า มีทั้งภูมิอากาศ และภูมิศาสตร์ที่เหมาะสมต่อการปลูกกาแฟอย่างยิ่ง โดยเฉพาะบนพื้นที่ราบสูงในเกาะชวา ในนี้มีการผลิตกาแฟจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นกาแฟโรบัสต้า หรือกาแฟอาราบิก้าแต่ กาแฟอาราบิก้าที่มีคุณภาพที่สุดของอินโดนีเซีย ก็คงหนีไม่พ้นเมล็ดกาแฟจากเกาะ สุลาเวสี จากหมู่เกาะชวา และจากเกาะบาหลี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กาแฟจากทางตะวันตกของปาปัวนิวกินี (ภูมิภาค Kintamani) และกาแฟบางชนิด ที่ปลูกกันในเกาะสุมาตรา 

กาแฟจากเกาะสุมาตรา จะมีความโดดเด่นในเรื่อง กรรมวิธีการแปรรูปเมล็ดกาแฟ ลักษณะกาแฟจากเกาะสุมาตรา จะค่อนข้างมีบอดี้ที่เต็ม มี acidity ที่ต่ำ รสชาติจะยังเข้มข้น และมีโน้ตของต้นสนซีดาร์ โกโก้ และยาสูบ รวมถึงอาจมีกลิ่นอื่น ๆ อีกด้วย และเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย ก็คือ Sumatra Mandheling ที่ปลูกในภูมิภาค Aceh ซึ่งอยู่บริเวณทางตอนเหนือของเกาะสุมาตรา ในทางตอนเหนือนี้ยังมีกาแฟ Gayo ที่นิยมปลูกกันอย่างมาก ในบริเวณรอบ ๆ ชายฝั่งของทะเลสาบ Tawar ส่วนกาแฟ Sumatra Mandheling จะนิยมปลูกกันทางตะวันตกของทะเลสาบ Toba

นอกจากนี้ยังขึ้นชื่อเรื่อง การแปรรูปกาแฟอีกประเภทหนึ่ง เรียกว่ากาแฟ กาแฟขี้ชะมด หรือ Kopi Luwak ที่จะให้ชะมดกินเมล็ดกาแฟเข้าไปและถ่ายออกมา ซึ่งจะทำให้กาแฟนั้นมีความอร่อยมากขึ้น และเป็นหนึ่งในกาแฟที่มีราคาแพงชนิดหนึ่งอีกเหมือนกัน

ประเทศคอสตาริกา

ที่นี้มีการปลูกกาแฟกันอย่างจริงจัง กาแฟที่ปลูกทั้งหมดที่นี่ จะเป็นกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้าและได้มี Costa Rican Coffee Institute หรือICAFE – Instituto del Café de Costa Rica สถาบันกาแฟแห่งคอสตาริกา ซึ่งทำการวิจัยเกี่ยวกับกาแฟอาราบิก้าโดยเฉพาะ ทั้งในด้านของอุตสาหกรรมกาแฟ และด้านการเกษตร ส่วนใหญ่การปลูกกาแฟในประเทศคอสตาริกานั้น จะเป็นการปลูกในไร่กาแฟขนาดเล็ก และเกษตรกรจะมีความอิสระในการปลูกกาแฟเป็นอย่างมาก

ในภูมิภาค Central Valley ที่ตั้งของเมืองหลวงอย่าง San Jose มีสภาพภูมิอากาศ และภูมิประเทศที่เหมาะแก่การปลูกกาแฟเป็นอย่างมาก เพราะ อยู่บริเวณที่ค่อนข้างสูง และยังมีดินจากภูเขาไฟอีกด้วย ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ ทำให้มีส่วนปลูกกาแฟได้คุณภาพสูงอีกด้วย อีกทั้งประเทศคอสตาริกานี้ ยังเป็นประเทศที่ค่อนข้างเล็ก และแคบ ทำให้มีทะเลล้อมรอบทั้งสองด้านของประเทศ ด้วยความหลากหลายนี้เอง จึงมีพื้นที่สำหรับปลูกกาแฟ ที่มีความหลากหลาย และเอกลักษณ์อย่างมาก

Doka Estate ซึ่งอยู่ในพื้นที่หุบเขาในเขต Central Valley ขึ้นชื่อในเรื่อง กาแฟที่ยอดเยี่ยมที่สุดในคอสตาริกา และยังมีกาแฟจากภูมิภาค Cartago ที่มีชื่อว่า caturra และ catuai กาแฟที่มีความเปรี้ยว และความเป็นซิตรัส และนอกจากนี้ที่มีชื่อเสียงก็ คือ กาแฟ Peaberry ซึ่งได้จากกาแฟจากการปลูกกาแฟในที่สูงของภูมิภาค Tres Rios แต่กาแฟจากประเทศคอสตาริกาที่เป็นที่รู้จักกันมากที่สุด คือกาแฟ Tarrazu ที่มีบอดี้ที่หนักแน่น มีกลิ่นนม ครีม และช็อกโกแลต ตามมาด้วย

ประเทศกัวเตมาลา

หนึ่งในประเทศอเมริกากลาง ที่สามารถผลิตกาแฟที่น่าสนใจอีกแห่ง ก็คือ กัวเตมาลา ซึ่งมีผู้คนชื่นชอบกาแฟจากประเทศกัวเตมาลามากมายนับไม่ถ้วน เพราะ เป็นกาแฟที่มีความหลากหลาย และกาแฟเหล่านี้ ก็ปลูกในพื้นที่ปลูกกาแฟชั้นเยี่ยมหลายแห่ง โดยที่ แต่ละแห่งก็จะมีเอกลักษณ์ของตนเอง กาแฟแต่ละชนิดจึงมีความโดดเด่นแตกต่างกันออกไป

กาแฟจากภูมิภาค Huehuetenango กาแฟจากแหล่งที่ปลูก ที่มีความสูงเหนือระดับน้ำทะเลอยู่ที่ 1500 ถึง 1800 เมตร ใกล้กับประเทศเม็กซิโก ผลผลิตที่ได้ จะมีความสว่าง และความเป็น acidity อยู่ รสชาติค่อนข้างซับซ้อน เพราะ ด้วยกลิ่นของผลไม้ชนิดต่าง ๆ เป็นกาแฟอีกชนิดที่น่าลองเลยทีเดียวล่ะ

ส่วนตรงบริเวณพื้นที่รอบ ๆ ทะเลสาบ Atitlán ซึ่งมีดินภูเขาไฟอยู่ กาแฟที่ปลูกบริเวณนี้ มีกลิ่นของถั่ว และช็อกโกแลต กาแฟ Guatemalan Antigua ก็ปลูกด้วยดินภูเขาำฟเหมือนกัน ซึ่งรสชาติที่ได้ จะมีโน้ตของผลไม้ และช็อกโกแลต รสชาติจะมีความหวานอีกด้วย 

กาแฟ Cobán ที่ปลูกที่พื้นที่บริเวณป่าฝนของประเทศกัวเตมาลา เป็นกาแฟที่มีความเผ็ดร้อน และรสชาติเข้มข้น มีกลิ่นของไวน์ และดอกไม้อยู่ด้วย บนพื้นที่ราบสูง Fraijanes บริเวณเขตภูเขารอบ ๆ เมืองนี้ มีระดับความสูงอยู่ที่ 1200-1500 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล และดินในพื้นที่นี้ ยังเป็นดินภูเขาไฟอีกด้วย และมีกาแฟอีกหนึ่งชนิด ก็คือ Fraijanes ซึ่งมีความสดใส เปรี้ยว บอดี้เต็ม และยังมีพื้นที่ Volcán San Marcos ซึ่งเป็นบริเวณที่มีสภาพอากาศ ที่ฝนตกชุก และอากาศอบอุ่นที่สุดในกัวเตมาลา เพราะฉะนั้นจึงส่งผลให้ กาแฟที่ได้จะมีความเป็น acidity สูง

และยังมีกาแฟชั้นเยี่ยมจากภูมิภาค Huehuetenango ที่พื้นที่ปลูก นั้นมีระดับความสูงเหนือน้ำทะเล 1800 เมตร กาแฟของที่นั่นจะมีกลิ่นหอมหวานของเชอร์รี่ นอกจากนี้ยังมีโน้ตของนม และช็อกโกแลตและนม ที่รสชาตินั้น นุ่มนวล ละมุนมาก ๆ 

ประเทศบราซิล

บราซิลนั้น นับว่าเป็นประเทศหนึ่งที่ผลิตกาแฟรายใหญ่ ติดอันดับ 1 ใน 3 เลยทีเดียว เพราะประเทศนี้ เต็มไปด้วยป่าดิบชื้น และมีสภาพอากาศที่ดีเยี่ยม ซึ่งถือว่าเหมาะแก่การปลูกกาแฟเป็นอย่างมาก  ดังนั้นแหล่งผลิตกาแฟจึงมีมากขึ้นตามไปด้วย บราซิลผลิตทั้งกาแฟอาราบิก้า และเมล็ดโรบัสต้า 

กาแฟของประเทศบราซิลนั้น ถูกนำไปทำเป็นกาแฟสำเร็จรูป มีผู้ผลิตบางราย ปลูกกาแฟเพื่อนำไปทำกาแฟแบบ coffee blend โดยเฉพาะอย่างยิ่ง espresso blend ด้วยเหตุผลที่ว่า กาแฟส่วนใหญ่ของประเทศนั้น ไม่ได้ปลูกในพื้นที่ที่มีความสูงเหมาะสำหรับการปลูกกาแฟ เหมือนประเทศอื่น ๆ 

กาแฟจากประเทศบราซิลนั้น มีความเป็น acidity ค่อนข้างต่ำ และค่อนข้างมีความบาลานซ์ เหมาะสมกับการนำมาทำ coffee blend กาแฟหลักที่ถูกนำไปเบลนด์ มักเป็นกาแฟคั่วเข้ม เช่น Brazil Cerrado และ Bourbon Santos

Bourbon Santos กาแฟคุณภาพดีจากประเทศบราซิล ปลูกในบริเวณภาคเหนือ Minas Gerais กาแฟชนิดนี้ จะมีลักษณะเฉพาะ ด้วยตัวรสชาติที่มีความเป็นกลาง มีความมัน และความหวานมีความเป็น acidity ค่อนข้างต่ำ บริเวณพื้นที่ทางตอนใต้ของ Minas Gerais มีกาแฟที่มีชื่อเสียงอีกชนิดหนึ่งคือ Carmo de Minas

ซึ่งกาแฟที่ดีที่สุด ของประเทศบราซิล มีชื่อว่า Mantiqueria de Minas ซึ่งเป็นกาแฟที่มีกลิ่นหอมของถั่ว มะพร้าว และช็อกโกแลต

ประเทศโคลัมเบีย

กาแฟโคลัมเบียนับว่าเป็นกาแฟที่มีผู้คนรู้จักเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา แต่ในประเทศเรากาแฟจากประเทศนี้ ไม่ค่อยเป็นที่รู้จักมากนัก ส่วนหนึ่ง เป็นเพราะกลยุทธ์ทางการตลาดที่ค่อนข้างดี National Federation of Coffee Growers (Federación Nacional de Cafeteros de Colombia หรือสมาพันธ์ผู้ปลูกกาแฟแห่งชาติโคลัมเบีย ได้ทำการส่งเสริมอุตสาหกรรมกาแฟมาอย่างยาวนาน ซึ่งพวกเขาได้ทำการสร้างตัวละคร ที่มีชื่อว่า Juan Valdez ขึ้นมา เพื่อใช้ในสื่อการตลาด ส่งเสริมกาแฟของประเทศตนเอง ในประเทศสหรัฐอเมริกาในช่วงปลายศตวรรษที่ 20

ไม่ใช่แค่เรื่องการตลาดเท่านั้น ที่ประสบความสำเร็จ ประเทศโคลัมเบีย ก็ยังผลิตเมล็ดกาแฟคุณภาพเยี่ยมออกมาให้เราได้ดื่มกันอีกด้วย โดยที่จะเป็นกาแฟอาราบิก้าทั้งหมด ซึ่งไร่กาแฟส่วนใหญ่ เป็นไร่ขนาดเล็ก และถูกปลูกโดยเกษตรกรผู้ปลูกกาแฟอิสระ และปลูกบนพื้นที่สูงที่มีดินภูเขาไฟ ด้วยเหตุผลนี้ จึงทำให้เป็นเมล็ดกาแฟมีคุณภาพ ส่วนใหญ่การปลูกกาแฟของที่นี่มักจะปลูกในที่ร่ม นับว่าเป็นอีกปัจจัยหนึ่ง ที่ทำให้กาแฟมีเอกลักษณ์ และสามารถพัฒนารสชาติให้มีความซับซ้อนขึ้นมาได้อีก

บริเวณที่ราบสูง Sierra Nevada และบริเวณเนินเขาของเทือกเขา Andes มีระดับความสูงเหนือน้ำทะเล 1650 เมตร คือ ภูมิภาคที่มีชื่อเสียงในการปลูกกาแฟโคลัมเบีย กาแฟที่ปลูกบริเวณนี้ จะมีรสเปรี้ยว และรสหวานของผลไม้ บางชนิดก็จะมีกลิ่นของขนมปังอยู่ด้วย

อีกปัจจัยหนึ่งสำคัญ ทำให้กาแฟโคลัมเบียมีความโดดเด่น และเป็นเอกลักษณ์ขึ้นมา ก็คือ รูปแบบการปลูกกาแฟ และวิธีการเก็บเกี่ยว เป็นที่นิยมในประเทศผู้ผลิตกาแฟที่ยอดเยี่ยม ในหลาย ๆ แห่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในไร่กาแฟขนาดเล็ก เพราะว่า สภาพพื้นที่ หรือภูมิประเทศในบริเวณนั้นมีความชันที่ไม่เสมอกัน จึงมักเก็บเกี่ยวกาแฟด้วยมือ ทำให้มีการคัดเลือกเมล็ดกาแฟดีเป็นพิเศษกว่าที่อื่น ๆ เพื่อให้มีความแน่ใจจริง ๆ ว่า เมล็ดกาแฟจะเก็บเกี่ยวเมื่อสุกเต็มที่แล้วเท่านั้น